Ang Taytay ay mula sa salitang Aeta na “taitai” na ang kahulugan ay “tulay.” Sa Pampango, ang “tete” ay “tulay.” Sa paggamit ng Baybayin, ang sinaunang alpabetong Tagalog na gamit ang mga sulat-kudlit (characters) kaugnay ng bigkas-tunog (syllabary) ay nagkakapareho ng panulat at pagbigkas ng salitang “taitai” at “tete.” |
1571 nang sakupin ng mga Kastila ang Maynila. Sa mapagpasiyang labanan sa look ng Bangkusay, Tundo, kasama nina Raja Sulayman, ang pinuno ng Maynila, at ni Tarik Sulayman, pinuno ng tribung Macabebe, ang malaking hukbong Kapangpangan sa pakikipaglaban para bawiin ang Maynila at Tundo sa kamay ng conquistador na si Miguel Lopez de Legazpi. Ngunit nabigo sila at napatay sa labanan si Tarik Sulayman.
Naging sentro ng pamamahalang Kastila ang Maynila. Mula sa Katagalugan ay hinugot ang “La Pampanga” at ginawang unang probinsiya sa Luzon. Ang pangalan nito’y hinango mula sa salitang “pampang” nang makita ng mga Kastila na ang mga katutubo ay naninirahan sa mga tabing-ilog. Itinuring ding "pampangan" ang mga bayang Bataan, Bulakan, Pampanga at Tarlac (Central Luzon) na nasa malawak na Hilagang pampang ng Manila Bay.
Si Miguel de Loarca ay isa sa mga conquistadores na kasama ni Miguel Lopez de Legazpi. Siya ang awtor ng Relacion de las Yslas Filipinas. Isinagawa niya ang kauna-unahang sensus sa Pilipinas noong 1583 at naitala na “ang mga katutubo ng Tundo at Pampanga ay magkatulad ang lengguwahe.”
(Ito rin ang taon na naging parroquia ang Taytay sa panahon ng pamamahalang Franciscano.)
Ayon kay Jose Villa Panganiban (1972?), dating commissioner ng Institute of National Language, “ang pagitang humahati sa Kapangpangan at Tagalog ay ang Ilog Pasig, kaya’t ang Kapangpangan ang orihinal na lengguwahe ng Tundo.”
Mula’t mula pa, ang Taytay ay kabahagi ng Sta. Ana de Sapa (dating kaharian ng Namayan) sa Maynila, distrito ng probinsiya ng Tundo. Kung gayon, maaaring sabihin na ang sinaunang lengguwaheng Tagalog ng Taytay ay kapareho ng Kapangpangan; at hanggang ngayo’y may pagkakakilanlan at pagkakatulad pa rin.
Sa Chapter 17 ng aklat na Relacion de las Islas Filipinas (1604) na akda ni Padre Pedro Chirino, ang unang kura parokong Jesuita sa Taytay noong 1591, ipinaliwanag niya kung paano ginagamit noon ang Baybayin sa pagsulat ng lengguwaheng Tagalog.
Ang pahina mula sa aklat (English version) ni Padre Chirino -- Ang paggamit ng Baybayin ayon sa kaniya, bago at hanggang sa panahon niya, 1591-1604. |
Ang Taytay ay mula sa salitang katutubong Aeta na “taitai” na ang kahulugan ay “tulay”. Sa Kapangpangan naman, ang kahulugan ng salitang “tete” ay “tulay”.
Sa paggamit ng Baybayin, ang sinaunang alpabetong Tagalog na gamit ang mga sulat-kudlit (characters) ay kaugnay ng bigkas-tunog (syllabary). Dahil dito ay nagkakapareho ng pagsulat at hawig sa pagbigkas ng salitang “taitai” at “tete”.