Ba’t ganu’n ang translation sa Tagalog ng "Ave Maria" o "Hail Mary?" Kailan, at paano nagsimula ang ganito?
Una kong narinig sa DWXI radio program ang ganitong tanong noong 1988. Kaya lang, hindi ako kumbinsido sa naging sagot ng isang high profile na obispo.
Pero ngayo’y natuwa ako nang mapagtanto ko na ang kasagutan pala’y nakay-Padre Juan Portocarrero de Placencia, ang Franciscanong founder ng bayang Taytay noong 1579, at kay Padre Pedro Chirino, ang unang Jesuitang naging kura paroko ng Taytay, ng Parokya ni San Juan Bautista noong 1591.
Ang Doctrina Christiana na sinulat ni Padre Plasencia ang kauna-unahang aklat na inimprenta dito sa Filipinas noong 1593. Mas nauna pa ito kaysa unang aklat na inimprenta sa America noong 1640. Nasa Doctrina Christiana ang matimtimang dasal na “Aba, Ginoong Maria,”ang translation ng Ave Maria mula sa orihinal na Latin.
Aba guinoo Maria
matoua cana, napopono ca nang graçia. ang pang̃inoon dios, ce, nasayyo. Bucor cang pinagpala sa babaying lahat. Pinagpala naman ang yyong anac si Jesus. Santa Maria yna nang dios, ypanalang̃in mo cami maçasalanan ng̃aion at cun mama tai cami. Amen Jesus. (Mula sa Doctrina Christiana) |
Sa kaniyang aklat na Relacion de las Islas Filipinas, tahasang inamin ni Padre Chirino na ang Tagalog ang labis niyang kinasisiyahan at hinahangaan sa mga lengguaheng katutubo.
Para kay Padre Chirino, natagpuan niya sa wikang Tagalog ang napakainam na katangian ng apat na dakilang lengguahe sa buong mundo—Hebreo, Griyego, Latin at Español. Ang halimbawa ng mga katangian ng mga wikang iyon ay makikita sa “Ave Maria” kapag isinalin ito sa Tagalog.
Sa paraang naturan ay matutunghayan ang mga talinhaga at katangian ng paghahayag sa pamamagitan ng wika. Kagigiliwan ito ng mambabasa, magbibigay-impormasyon—makabuluhan man o pang-uusisa lamang. Gayunman, may pasintabi si Padre Chirino na “bawat wika ay may sariling ganda at karilagan na maaaring hindi nakikita at hindi malirip ng mga dayuhan.”
Ang umpisang “Aba” sa panalangin ay tila malabo ang kahulugan, ngunit may puwersa itong katumbas ng “pagsaludo,” tulad ng “Ave” sa wikang Latin. Ang “Bucor” ay naglalahad ng pagkakaiba-iba, natatangi at namumukod. Ang pantukoy na “si” (Jesus) ay tulad ng “ton” sa wikang Griyego. Ang yaman ng wika ay nasa dami ng mga salitang magsingkahulugan (synonyms) at parirala (phrases).
Ang pagsambit ng “Ave Maria” na Latin ay mistulang marahas at walang pakundangan kung isasa-Tagalog. Ang pinong pag-uugali at pagiging magalang ang nagdagdag ng salitang “guinoo”—at ang resulta nga’y ang masuyong panalanging “Aba guinoong Maria” nating mga Tagalog.
Ave Maria!
References:
- Chirino del P. Pedro. Relacion de las Islas Filipinas y de lo que en ellas han trabajado los padres de la Compania de Jesus, 1557-1635. Roma, 1604; 2 Edicion, Manila, 1890; Capitulo XV, p. 52-54
- Fernandez. Lakbay-Pananampalataya. Taytay, Rizal; p.20
https://www.facebook.com/204744733045488/photos/a.207575086095786.1073741831.204744733045488/207575386095756/?&theater